نتایج 23 مطالعه در مورد فرزند پروری در عصر رسانه‌های اجتماعی

در قرن 21، رسانه‌های اجتماعی و تلفن‌های همراه، تقریبا جزء جدایی ناپذیر زندگی همه افراد شده‌اند. طبق بررسی‌هایی که در سرتاسر دنیا انجام شده‌ است، بیشترین میزان استفاده از رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی، توسط نوجوانان و جوانان انجام می‌شود؛ البته بزرگسالان نیز سهم قابل توجهی از کاربران فضای مجازی را به خود اختصاص داده‌اند. در این میان، کنترل زیادی بر روی کودکان و نوجوانان وجود ندارد و این مسئله سبب می‌شود آسیب‌های جبران ناپذیری به روحیات آن‌ها وارد شود که تبعات آن نیز ممکن در آینده آن‌ها، تاثیر به‌سزایی داشته باشد. در این مقاله سعی کرده‌ایم تا نتایج یک سری مطالعات که در مورد فرزند پروری در عصر رسانه‌های اجتماعی انجام شده است را برای شما بازگو کنیم.

کاهش اثرات منفی رسانه‌های اجتماعی با تحقیقات روان‌شناختی نوظهور

طبق مطالعاتی که در مجله دانشگاهی Current Opinion in Psychology منتشر شده است، راه‌کارها و مسیرهایی بسیار کاربردی و عملی برای والدینی که می‌خواهند دنیای بی‌رحم تکنولوژی را برای فرزندان خود، به مکانی امن‌‎تر تبدیل کنند، وجود دارد. در این مجله دانشگاهی، بر روی والدینی که فرزندان 5 الی 18 ساله دارند، تحقیقاتی انجام شده است و نتایج حاصل از آن که کاملا راه‌بردی هستند، منتشر شده است.

طبق اجماعی که همه نویسندگان در مورد آسیب‌های رسانه‌های اجتماعی دارند، والدین می‌توانند با وضع کردن یک سری قوانین برای فرزندان خود که هم عاقلانه باشد و هم فرزند بتواند از آن‌ها پیروی کنند، اضطراب و افسردگی پیش از نوجوانی، نوجوانی و جوانی که ناشی از استفاده بیش از حد از فضای مجازی است را کاهش دهند. فرزندان در سنین کم، به علت زودباوری و یک سری مسائل که به بلوغ آن‌ها باز می‌گردد، ممکن است مورد آزار و اذیت‌های اینترنتی قرار گیرند که با استفاده از راه‌کار بالا، این موضوعات و درگیری‌ها، به حداقل می‌رسد. در ادامه، چند مورد از کلیدی‌ترین توصیه‌هایی که در مطالعات اخیر انجام شده است را برای شما می‌آوریم.

توصیه شماره 1: آشنایی با سبک‌های مختلف فرزندپروری در رسانه‌های اجتماعی

همان طور که می‌دانید، تعداد افراد زیادی در جای‌جای دنیا زندگی می‌کنند که بسته به فرهنگ، آداب و رسوم، دیدگاه‌ها، تجربیات و طرز فکرهای متفاوت، فرزندان متفاوتی را تربیت می‌کنند. این موارد، تاثیر به‌سزایی در نحوه تربیت فرزندان و استفاده آن‌ها از فضای مجازی دارد. به گفته محققان و نویسندگان، 4 رویکرد کلی برای نظارت والدین بر روی فرزندانشان نسبت به استفاده از فضای مجازی وجود دارد. در ادامه به این 4 رویکرد اشاره می‌کنیم:

•   یک حامی خود مختار: در این رویکرد، قوانینی که از طرف والدین برای استفاده از فضای مجازی وضع می‌شود، کاملا منطقی است و همچنین دیدگاه‌های نوجوانان در این رویکرد، جدی گرفته می‌شود. در این‌جا، شما علاوه‌بر این که قوانین خاصی را وضع کرده‌اید، اما نظرات فرزندانتان را نیز جدی می‌گیرد و به عنوان یک حامی برای آن‌ها عمل می‌کنید.
•   خود مختاری محدود کننده: در این رویکرد، قوانین به شیوه‌ای بسیار سخت‌گیرانه و خشن، به فرزندان تحمیل می‌‎شوند. در این رویکرد، والدین هیچ احترامی برای دیدگاه‌ها و نظرات فرزندان قائل نمی‌شوند. معمولا این رویکرد، در اکثر مواقع با شکست رو به رو می‌شود؛ چرا که اگر چیزی را به یک فرد تحمیل کنیم، ممکن است به ظاهر آن را رعایت کند و انجام دهد، اما در باطن، با شما موافق نیست و مخالف کاری را که از او خواسته‌اید، به صورت پنهانی انجام خواهد داد.
•   رویکرد ناسازگار: این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که محدودیت‌ها، مقررات و بحث‌هایی که والدین، آن‌ها را برای فرزندان در نظر گرفته‌اند، با دیدگاه فرزندان ناسازگار باشد. طبق تحقیقات، در این مواقع، ممکن است مثلا والدین در مورد استفاده از تلفن همراه، قوانینی را وضع کنند، اما فرزندشان با خود فکر کند که این قانون برای استفاده از کامپیوتر بوده است و قوانین وضع شده در مورد تلفن همراه را نقض کند.
•   رویکرد مجاز: در این رویکرد، والدین برای فرزندانشان قوانین محدودی را وضع می‌کنند و از بحث کردن با فرزندانشان در مورد فضای مجازی، اجتناب می‌کنند. در این مورد، ممکن است آسیب‌هایی به فرزندان وارد شود که ناشی از قوانین کم و محدود است.
نظارت بر فعالیت‌های فرزندان در رسانه‌های اجتماعی
برخی از والدین، برای کنترل و نظارت بر اعمال فرزندان خود در رسانه‌های اجتماعی، علاوه‌ بر 4 رویکرد بالا، ممکن است رویکرد دیگری داشته باشند. در این رویکرد، نحوه استفاده فرزندشان از فضای مجازی را دنبال می‌کنند. برای این کار، از نرم افزارهای ردیابی، ذخیره رمز عبور برای رسانه‌های اجتماعی یا بررسی پروفایل رسانه‌های اجتماعی فرزندشان استفاده می‌کنند. طبق بررسی محققان، این نظارت‌های والدین به دو دسته تقسیم می‌شوند:
•   نظارت مقتدرانه (مانند دسترسی به حساب‌های کاربری و ذخیره رمزهای عبور رسانه‌های اجتماعی فرزندان)
•   نظارت غیرمداخله‌ای (مانند بررسی پروفایل آن‌ها)
علاوه بر موارد بالا، نوع دیگری از رویکرد وجود دارد به "استفاده مشترک" معروف است. در این رویکرد، والدین و فرزندان با هم، از یک حساب مشترک در رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. این روش در بین والدین و کودکان زیر 10 سال، به وفور دیده می‌شود.
قبل از این که در مورد فرزندپروری در رسانه‌های اجتماعی، سبک خود را تغییر دهید، مهم است که به چند سوال بنیادین، پاسخ‌هایی کاملا واضح و شفاف دهید و موضع خود را مشخص کنید.
•   آیا شما حامی استقلال هستید یا خودمختاری؟
•   آیا قوانین شما ناسازگار هستند یا مجاز؟
•   آیا با فرزندانتان از شبکه‌های اجتماعی مشترک استفاده می‌کنید؟
•   آیا نظارت‌هایی سخت‌گیرانه بر فضای مجازی انجام می‌دهید یا فرزندانتان را آزاد می‌گذارید؟

توصیه شماره 2: رویکرد سخت‌گیرانه‌تر، ممکن است بهتر پاسخگو باشد

با وجودی که هنوز برای سوال" چگونه در عصر رسانه‌های اجتماعی، والدین مقتدری باشیم" ، هیچ پاسخ مناسبی وجود ندارد، تحقیقات نشان می‌دهند که رویکردهای فعال‌تر و سخت‌گیرانه‌تر، نتایج بهتری نسبت به رویکردهای منفعل و آزادانه، به دست می‌دهند.

به گفته نویسندگان، اکثر مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهند که وقتی والدین، از قوانین سخت‌گیرانه و نظارت‌های شدیدتری بر روی استفاده فرزندان خود از فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، نوجوانان هنگام استفاده از آن‌ها، دردسرهای کمتری درست می‌کنند و به طور کلی، اخبار کمتری در مورد استفاده سو کودکان از فضای مجازی، گزارش می‌شود.

علاوه بر مواردی که ذکر شد، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد وقتی والدین از رویکرد" حامی خودمختار" استفاده می‌کنند، کودکان زمان کمتری را صرف استفاده از فضای مجازی می‌کنند. همچنین وقتی والدین از رویکرد "خود مختاری محدود کننده" استفاده می‌کنند، علائم بیشتری از اضطراب و افسردگی در فرزندان پدیدار می‌شود. این علام زمانی که والدین از سبک "حامی خود مختار" استفاده می‌کنند، کاهش میابد.

برای این که والدین بتوانند نتایج قابل قبول‌تری از نظارت‌های خود بر رسانه‌های اجتماعی فرزندانشان بگیرند، باید سعی کنند در این راه، گفتگویی دو طرفه با فرزندانشان داشته باشند و به خواسته‌های معقول آن‌ها، احترام بگذارند. اما این موضوع نباید باعث شود که فرزندان، قوانینی که توسط والدین وضع شده را زیرپا بگذارند و یا آن‌ها را ناقص اجرا کنند.

توصیه شماره 3: با تکامل رسانه‌های اجتماعی، راهنمایی‌ها نیز تکامل خواهند یافت

تا به امروز، به سوالات بسیار بزرگی در زمینه رسانه‌های اجتماعی و نقش والدین در حفاظت از فرزندانشان، پاسخ داده نشده است. به عنوان مثال هنوز مشخص نیست که نوع رسانه‌های اجتماعی (تلفن هوشمند، رایانه شخصی، استفاده از آن‌ها برای بازی یا درس خواندن و ...) به نحوه نظارت والدین بر چگونگی استفاده فرزندانشان از آن‌ها تاثیر دارد یا خیر. همچنین هنوز مشخص نیست که تاثیرات مخرب فضای مجازی بر کودکان، چقدر زمان می‌برد که خنثی شود. برای پاسخ دادن به این سوالات، به تحقیقات گسترده‌تر و زمان بیشتری نیاز است.

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم تا روش‌های مختلفی از نحوه نظارت والدین بر فعالیت‌های مجازی فرزندانشان را ارائه دهیم؛ اما همان طور می‌دانید، روش‌های متعدد بیشتری وجود دارند که ممکن است اثرات مثبت‌تری داشته باشند. به طور کلی، باید سعی کنید تا با ملایمت، راجع به این گونه مسائل با فرزندانتان صحبت کنید؛ زیرا همیشه، صلح، بهتر از جنگ و درگیری است. شما هم می‌توانید یکی از روش‌های بالا را برای کنترل فرزندان خود به کار گیرید یا از یک روش ابداعی استفاده کنید؛ اما این نکته را در نظر بگیرید که روش شما، باید کاربردی و به دور از خشونت باشد.